Սիրային արկած

Արդեն մեկ ամիս է Վիեննայում ենք, Ավստրիայի մայրաքաղաքում, ձանձրույթից «մեռնում» ենք… Ինչքա՞ն կարելի է փողոցները չափչփել, անգործ թափառել, գարեջուր խմել, մեկ էլ՝ սրտներս հատցնելով սպասել հրամանի, թե ե՞րբ են մեզ տանելու Միացյալ Նահանգներ, Կալիֆորնիայի նահանգ, Լոս Անջելես, որտեղ ես և մայրս հանդիպելու էինք քրոջս ընտանիքին, որն ավելի վաղ էր տեղափոխվել այնտեղ:

           

Մենք այստեղ՝ Վիեննայում ենք գտնվում շնորհիվ 1881թ հիմնադրված «HIAS» (Hebrew Immigrant Aid Society) հրեական կազմակերպության, որը հրեաներին, ինչպես նաև ազգային փոքրամասնություններին, ներառյալ հայերին, օգնում է արտագաղթել Միացյալ Նահանգներ Իրանից՝ Թեհրանում գտնվող ավստրիական դեսպանատան միջոցով, ինչպես նաև Ռուսաստանից, Արևելյան Եվրոպայից և այլ երկրներից:

           

Երբեմնի 200,000 անդամ ունեցող  Սփյուռքահայ գաղութից Իրանում այժմ մնացել է մոտ՝ 40,000-50,000-ը: Արդարացիորեն պետք է նշել, որ հայերն արտագաղթում են հիմնականում տնտեսության վատթարացման պատճառով:  Նրանք Իրանում  սահմանադրական հատուկ հոդվածով պաշտպանված են ազատորեն հետևելու իրենց ավանդույթներին ու  քրիստոնեական կրոնին: Շատ են արտագաղթում, հատկապես շրջաններից, օրինակ՝ Իսֆահանից, Թավրիզից, Ուրմիեհից, Ռաշտից, Բանդարից, Անզալուց և Առաքից, որտեղ տնտեսական վիճակն ավելի հուսահատական է: Հայկական Սփյուռքն Իրանում հիմնականում առաջացել է 1638թ սկսած, երբ միապետ Շահ Աբբասը հայերին հայկական Նախիջևան գավառի Ջուլֆա քաղաքից բռնի դեպի Պարսկաստան տեղափոխեց:

           

Վիեննայի օդակայանում մեզ Երվանդ անունով մի երիտասարդ դիմավորեց և բոլոր հայ ընտանիքներին տեղավորեց մի բազմամուտք, բարձրահարկ շենքում, որը գտնվում էր արվարձանում: Ինձ ու մորս բաժին ընկավ չորրորդ մուտքի՝ վեցերրորդ հարկի մի հարմարավետ բնակարան, որն ուներ նաև բացօթյա ընդարձակ պատշգամբ: Բնակարանի վարձը՝ 1,000 եվրո, մենք էինք վճարելու, ինչպես նախօրոք պայմանավորվել էինք դեռ Թեհրանում «HIAS»-ի հետ բանակցություններ վարելիս: Վճարել էինք նաև Թեհրան-Վիեննա թռիչքի համար:

           

Ես ծխող եմ, սակայն շենքում և բնակարաններում ծխելը խստիվ արգելված էր, նույնիսկ բացօթյա պատշգամբում: Ծխել թույլատրվում էր միայն շենքի մուտքի մոտ, ուր էլ՝ օրը մի քանի անգամ իջնում էի, որտեղ հաճախ հանդիպում էի Երվանդին ու զրույցի բռնվում: Մի անգամ նրան հարցրեցի.

           

- Ասում են՝ Ավստրիայում հասարակաց տներն ազատ գործունեություն են ծավալում, ճիշտ է՞:

           

- Այո՛, ճիշտ է: Հենց մեր շենքի դիմացի բարձրահարկ շենքի երկրորդ հարկում այդպիսի մի հաստատություն կա, եթե ուզում ես՝ կարող ես այցելել, - միանգամայն լուրջ պատաասխանեց նա:

           

- Իսկապե՜ս, այդքան մոտի՜կ, չէի կարող անգամ պատկերցնել…

           

Ես քառասուն տարեկան էի և դժբախտաբար, դեռևս ամուսնացած չէի, հետևաբար առանց կնոջ շատ էի նեղվում: Հաջորդ օրը որոշեցի գնալ այնտեղ:

           

Ինձ շատ սիրալիր ու ընկերական դիմավորեց հաստատության գործավարը, ցույց տվեց մի քանի աղջիկների: Ես ընտրեցի նրացից մեկին, 25-26 տարեկան շիկահեր, համակրելի, հրապուրիչ մի աղջկա՝ Ինգրիդին: Նա կլորիկ ու խիստ համակրելի կանացի մարմինն ուներ, որն ամբողջովին գերում, մագնիսի նման ձգում էր ինձ դեպի նա… Ինգրիդը հենց այն էր, որի բացակայության համար ես այդքան երկար տառապել էի: Ես հավատում էի, որ նա կկարողանար անմնացորդ տրվել ինձ ու հագեցնել իմ պապակ մարմինը, որն առաջին իսկ հայացքից ուժգին տենչում էր նրան…

           

Գործավարն ինձնից պահանջեց 40 եվրո Ինգրիդի հետ առանձին երկու ժամ անցկացնելու համար: Այդ գումարի դիմաց ես կարող էի լոգանք կամ ցնցուղ ընդունել, մեկ բաժակ գինի խմել հաստատության հաշվին և, իհարկե՛, սիրաբանել տենչալի Ինգրիդի հետ: Անմիջապես վճարեցի գումարը, որի դիմաց ստացական ստացա և տեղեկանք, որտեղ կնիքով հաստատված էր, որ հաստատության բոլոր աղջիկները գտնվում են բժշկի անմիջական հսկողության տակ: Ինձ բացատրեցին նաև, որ Սուրբ Ծննդյան տոների մոտենալու կապակցությամբ շուտով զեղջեր են լինելու 10 եվրոյի չափով: Հա՜, հա՜, հա՜… Պարզվում է շուկայական հարաբերությունններն այս ոլորտ էլ են մուտք գործել…

           

Ես Ինգրիդի հետ լոգանք ընդունեցի: Նրա մարմինը իսկապես հրաշալի էր, իսկ գոտկատեղին արված նրբագեղ դաջվածքն ինձ պարզապես խելքահան արեց: Այն վառ կարմիր գույնի մի դաշտային կակաչ էր՝ ողնաշարի վերջույթում, նրա կլորիկ հետույքից մի քիչ վերև: 

           

- Գիտե՞ս, թե ի՞նչ է նշանակում «ինգրիդ»:

           

- Չգիտեմ, բայց շատ եմ ուզում իմանալ, քաղցրիկս:

           

- Ինգրիդ անունը շատ է տարածված սկանդինավյան եկրներում, Հոլանդիայում, Գերմանիայում և Ավստրիայում: Այն  երկու արմատ ունի, «ինգ՝» սիրված և «րիդ՝» գեղեցիկ, այսինքն՝ «սիրված-գեղեցիկ»: 

           

- Իսկապես, դու գեղեցիկ ես և, կարծես՝ ստեղծված ես միմիայն սիրելու համար, դրա համար էլ քեզ ընտրեցի, - ժպտացի ես, - իսկ հիմա գրկիր ինձ և ցույց տուր քո բոլոր կանացի հմայնքներն ու հմտությունները…

           

Քիչ անց Ինգրիդն ու ես խնամքով  սրբվեցինք խոշոր, սպիտակ սրբիչներով, մի-մի բաժակ կարմիր գինի խմեցինք և շարունակեցինք սիրաբանել ննջասենյակի անկողնում: Ինգրիդն անկողնում նույնքան անկրկնելի էր: Ընդհանրապես այսպիսի կանայք ավելի հմուտ են ու մասնագիտացված իրենց գործի մեջ, քան առօրյա կյանքում մեզ հանդիպող կանայք: Ես առաջին անգամ չէի ծախու կնոջ հետ պառկում, բայց այս մեկն ուրիշ էր, միանգամայն ուրիշ…

           

Ես շաբաթը մեկ անգամ գնում էի Ինգրիդի մոտ, կգնայի ավելի հաճախ, ավելի ճիշտ ամեն օր, եթե դրամական միջոցներս հերիքեին: 

           

Մի օր, երբ երեկոյան ուշ ժամին ծխում էի մեր շքամուտքի մոտ, Ինգրիդին տեսա: Պարզվեց, որ նա ապրում էր այն նույն շենքի 12-րդ հարկում, որտեղ ապրում էինք ես և մայրս: Դեռ ավելին՝ նույն  մուտքից էր: Նա էլ շատ զարմացավ, իմանալով, որ ես նույն շենքում եմ ապրում: Ինգրիդն առաջարկեց ինձ, ցանկության դեպքում գալ իր բնակարանը 25 եվրոյով:  Հա՜, հա՜, հա՜… Ես, իհարկե՛, շտապեցի օգտվել այդ շահավետ առաջարկից և այն էլ՝ ավելի հաճախակի: Որոշ ժամանակ անց, նա հրաժարվեց ինձնից փող վերցնել.

           

- Քո այցելություններն ինձ հաճելի են, կարող ես գալ ամեն երեկո, սիրելիս, -հուզված ասաց նա, - մանավանդ դու միակն ես իմ կյանքում, ով այդքա՜ն շատ է սիրում իմ մարմինը…

           

Մենք Վիեննայում մնացինք երեք ամիս: Նախավերջին օրն այցելության գնացի Ինգրիդին: Հրաժեշտի ժամանակ նա լաց եղավ և ի հիշատակ նվիրեց իր մի լուսանկարը, որտեղ նա մերկ էր լուսանկարվել՝ հատուկ ինձ համար նախատեսված ու այնպես, որ լավ տեսանելի լիներ իր նրաբագեղ դաջվածքը՝ դաշտային կարմիր կակաչը: Մենք իրար այնպես էինք սովորել, որ երկուսս էլ՝ այլևս առանց իրար տեսնելու չէինք պատկերացնում մեր կյանքը:

           

- Մի օր կգամ քեզ մոտ Ամերիկա, - լացակումած մրմնջաց նա, - դեռ մի օր ժամանակ ունենք, վաղն էլ արի, խնդրում եմ, շա՜տ եմ խնդրում:

           

- Լավ կգամ, Ինգրի՛դ, իմ անու՜շ աղջիկ, կգամ…

           

Մեր հովանավորները մեզ տարան Լոնդոն, այնտեղից էլ՝ Լոս Անջելես: Վիեննա-Լոնդոն և Լոնդոն-Լոս Անջելես թռիչքների ծախսերը հոգացին նրանք:

           

Լոս Անջելեսի օդակայանում մեզ դիմավորեց քույրս իր ամուսնու հետ: 

           

Ես  ուրախ էի, որ վերջապես հասանք Լոս Անջելես, բայց միևնույն ժամանակ տխուր, որ այլևս չեմ տեսնի Ինգրիդին…

           

Երկու օր անց մեզ այցելեց «HIAS»-ի ներկայացուցիչը: Նա 1,000-ական դոլար նվիրատվություն էր բերել ինձ ու մայրիկիս: Ինչպիսի՜ հուզիչ հոգատարություն…

           

Դա դեռ բոլորը չէր, մեկ շաբաթ անց Բարեկեցության (welfare) գրասենյակից նամակ ստացանք, որ «HIAS»-ը մեզ, որպես ներգաղթյալ փախստականների, ներգրավել էր օգնության ծրագրի մեջ, որի շնորհիվ մեզ՝ յուրաքանչյուրիս պետք է տրամադրվեր ամսական 192 դոլարի ուտելիքի քարտ և դրամական աջակցություն 350 դոլարի չափով:

ՄԱՐՏԻՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ

Կալիֆորնիա, Գլենդեյլ

9 նոյեմբերի, 2018թ.