Հինգ պոնչիկ՝ կոմերիտմիություն ընդունվելու համար

Խորհրդային Միությունը մի երկիր էր, որտեղ շատ մեծ տեղ էր հատկացված համայնավարական կուսակցության գաղափարախոսությանը՝ մամուլի, ռադիոյի հեռուստատեսության և այլ հնարավոր միջոցներով: Այդ հսկայական, անծայրածիր երկրում կային նաև պահուստային՝ 7-9 տարեկան մանուկ հոկտեմբերիկների, 10-15 տարեկան դեռահաս պիոներների և 15-28 տարեկան պատանի-երիտասարդ կոմերիտականների կազմակերպություններ՝ խորհրդային մարդկանց դեռ մանկուց համայնավարական գաղափարներով տոգորելու համար:

           

Ես այն ժամանակ սովորում էի միջնակարգ դպրոցի վերջին՝ տասներորդ դասարանում: Չնայած լավ էի սովորում, բայց դեռևս կոմերիտական չէի: Ինձ նման ևս մի քանի հոգի կար, որ դեռ չէր ընդունվել կոմերիտմիության շարքերը: Այդ պատճառով մեզ բոլորիս կանչեցին դպրոցի՝ տնօրենի առանձնասենյակը, որտեղ ներկա էին նաև դպրոցի ուսմասվարը և կոմերիտմիության քարտուղարը: Նրանք հերթով մեզ նախատեցին, կշտամբեցին և ամոթանք տվեցին մեր «անտարբերության» համար:  

           

- Մենք մեղավոր չենք, մինչև հիմա մեզ ոչ ոք ոչինչ չի ասել, թե ինպե՞ս և ե՞րբ պետք է ընդունվեինք կոմերիտմիության շարքերը, - գրեթե միաձայն գանգատվեցինք մենք:

           

Իսկապես, մենք բոլորս էլ անհանգստանում էինք, որ մինչև հիմա կոմերիտականներ չէինք, քանի որ դա մեր օգտին չէր: Մենք լսել էինք, չնայած չգիտեինք որքանով է դա ճիշտ, որ առանց կոմերիտական դառնալու, հնարավոր չէր դպրոցն ավարտելուց հետո բարձրագույն ուսումնական հաստատություն դիմում ներկայացնել՝ ընդունելության քննություններին մասնակցելու համար, աշխատանքի ընդունվել և նույնիսկ խնդիրներ կարող էին ծագել զինկոմիսարիատների հետ:

           

Դպրոցի տնօրենը շրջվելով դեպի կոմերիտմիության քարտուղարը, ով տասներորդ դասարանցի մի վտիտ աղջիկ էր, ահարկու հայացք նետելով նրա վրա, գոռաց.

           

- Ինչու՞ մինչև հիմա այս աշակերտներին չես բացատրել և չես օգնել կոմերիտմիության շարքերը ընդունվելու, քեզ եմ հարցնում, պատասխանի՛ր:

           

Թե՛ դպրոցի խստապահանջ տնօրենը, և թե՛ նրա կամակատար ուսմասվարը համայնավարական կուսակցության անդամներ էին, և իրենց սրբազան պարտքն էին համարում դպրոցի կոմերիտմիության գործերին ուշի-ուշով հետևելն ու խառնվելը: Եթե մի բան այնպես չլիներ, ինչպես հարկն էր, ապա անպայման կարգապահական տույժի կենթարկվեին ամենից առաջ դպրոցի՝ համայնավարական կուսակցական բյուրոյի, իսկ հետո՝ շրջանային համայնավարական կոմիտեի կողմից:

           

Կոմերիտմիության քարտուղարը խոստացավ մեզ հանգամանորեն հրահանգավորել՝ կոմերիտմիության շարքերը ընդունվելու համար: Հաջորդ օրն իսկ նա մեզ բաժանեց կոմերիտմիության կանոնադրության գրքույկները՝ քննության պատրաստվելու համար: Մենք, մի քանի օր շարունակ, սերտում էինք կոմերիտմիության կանոնադրությունը, քանի որ մեզ ասել էին, որ շատ խիստ են քննում: Այնուհետև դպրոցի կոմերիտմիության քարտուղարը պայմանավորվեց կոմերիտմիության շրջանային կոմիտեի հետ, որտեղ մեզ քննելու և կոմերիտմիության շարքերն էին ընդունելու:

           

Պայմանավորված օրը մենք, թվով 3 հոգի, կոմերիտմիության շրջանային կոմիտեի գրասենյակ ներկայացանք դպրոցի ցուցակ-ուղեգրով: Մեզանից յուրաքանչյուրը բերել էր իր հետ նաև երկու լուսանկար, կոմերիտմիության անդամատոմսերի համար: Ընդարձակ ընդունարանի պատերին կախված էին հեղափոխության առաջնորդ Վ. Լենինի, համայանավարական գաղափարախոսության հիմնադիրներ Կ. Մարքսի, Ֆ. Էնգելսի և Խորհրդային միության համայնավարական կուսակցության գլխավոր քարտուղար Լ. Բրեժնևի մեծադիր լուսանկարները: Ընդունարանում որոշ ժամանակ սպասելուց հետո, մի քանի սև, կաշեպատ դռներից մեկը բացվեց, և այնտեղից դուրս եկավ բարձրահասակ, զուգված-զարդարված, գեղեցիկ հագնված, 23-24 տարեկան մի  աղջիկ:

           

- Բարև ձե՛զ, - ասաց նա, - լավ ե՞ք պատրաստվել: Գիտեք չէ՞, որ հանձնաժողովը երեք հարց է տալու: Եթե հարցերից երկուսին պատասխանեք, ապա ձեզ բախտ կվիճակվի ընդունվելու փառապանծ ՀԼԿԵՄ (Հայատանի Լենինյան կոմերիտմիության երիտասարդական միություն) շարքերը, հակառակ դեպքում ձեզ ժամանակ կհատկացվի վերապատրաստվելու և նորից վերահանձնելու համար: Հասկացա՞ք: Տաս րոպեից ձեզ ներս կկանչեն:  

           

Տաս րոպեն անցավ, բայց ոչ ոք մեզ ներս չէր կանչում: Մեր անհանգստությունը քանի գնում՝ աճում էր: Արդեն հոգնել ու ձանձրացել էինք անընդհատ կոմերիտմիության կանոնադրության նույն հարցերը սերտելուց: Քիչ անց նույն աղջիկը դուրս եկավ և ժպտալով ասաց.

             

- Ձեր բախտը բերեց, էրեխեք… Քանի որ ընդմիջման ժամ է, գնացե՛ք ամեն մեկդ հինգական պոնչիկ բերե՛ք, իսկ մինչ այդ մենք ձեր անդամատոմսերը կպատրաստենք: Գոհ ե՞ք:             

           

Մենք անմիջապես դուրս թռանք ընդունարանից՝ պոնչիկ գնելու: Երբ վերադարձանք, արդեն մեր կոմերիտմիության անդամատոմսերը պատրաստ էին:

           

- Հեշտ անցա՞վ քննությունը, տվածս խորհուդներն օգնեցի՞ն, - դպրոցում հարցրեց մեզ կոմերիտմիության քարտուղարը:

           

- Այո՛, անհամեմատ հեշտ, - պատասխանեցինք մենք:

           

- Այդպես էլ պետք է լիներ, որովհետև լավ էիք պատրաստվել, - ժպտաց նա:

ՄԱՐՏԻՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ

Կալիֆորնիա, Գլենդեյլ

13 փետրվարի, 2018թ.

«Շնորհակալությու՛ն, բարի պարո՛ն՝ այսքա՜ն ազնիվ լինելու համար» (ուրվանկար)

Ինչքա՜ն մեղք են անտուն, անօթևան մարդիկ: Սիրտդ կտոր-կտոր է լինում, երբ նայում ես նրանց: Անտունները հատկապես շատ են Կալիֆորնիայի հարավային շրջաններում: Չէ՞ որ այդ տեղերում նույնիսկ ձմռանը տաք է, ցերեկը՝ առվազն՝ 25⁰C, իսկ գիշերը՝ նվազագույնը՝ 10⁰C: Նրանք վատ են հագնված, իրենց ունեցած-չունեցածը պահում են հսկայական գլորվող ճամպրուկների, կամ էլ սուպերմարկետներից գողացված անվասայլակների մեջ, իսկ տարրական սանիտարա-հիգիենիկ պայմաններից զրկված լինելու պատճառով ահավոր փնթի, կեղտոտ ու անլվա են: Անտունների հետ ոչ ոք չի շփվում: Նրանք «մեկուսացված» են հասարակությունից: Երբեմն անտունները միմյանց հետ են շփվում, այն էլ, փալաս-փուլուսի կամ արևի տակ տաքուկ տեղ գրավելու համար, կռվելիս: Երևի այդ «մեկուսացվածության»  պատճառով է, որ անտուններն ինքնամփոփ են դառնում և, եթե խոսում են, ապա իրենք՝ իրենց հետ, այն էլ՝ բարձրաձայն ու կցկտուր: Այդ պատճառով էլ անցորդները նրանց խելագարի տեղ են դնում և փութաջանորեն շրջանցում կամ խուսափում նրանցից: Ցավոք սրտի, թեև քիչ թվով, բայց կան նաև անտուն հայեր…

           

Չարախոս մարդկանց կարծիքով, անտուններին կամ անօթևաններին դուր է գալիս այդպիսի կյանքը, այսինքն՝ չաշխատելը, թափառելը, որտեղ պատահի գիշերելը, փողոցային կռիվներին ու քաշքշուկներին մասնակից դառնալը, հարբեցողությունը, թմրամոլությունը և այլն, բայց դա բոլորովին էլ այդպես չէ՛, իհարկե՛, այդպես չէ՛…

           

Կառավարությունը որոշ չափով օգնում է նրանց. ապահովում է անվճար բժշկական ծառայություններով, սննդի քարտերով (Food Stamps) և գիշերային կացարաններով (Shelters), բայց դա միայն այն նվազագույնն է, որ տրամադրվում է այդ դժբախտներին… Այդ պատճառով նրանց մեծ մասը ստիպված է նաև փող մուրալու կամ էլ՝ զանազան պլաստմասսայե շշեր ու անոթներ հավաքել փողոցներից ու աղբարկղներից՝ վերամշակման հանձնելու նպատակով և այդ կերպ գեթ մի չնչին գումար վաստակելու հնարավորություն ունենալ…

           

Գլեն Ջեյմսը դեռևս հինգ տարի առաջ, մինչև աշխատանքը կորցնելը և անօթևան դառնալը, աշխատում էր Բոստոնի դատարաններից մեկում՝ որպես փաստաթղթեր կազմող, իսկ հիմա նա հիսունն անց է ու աշխատանք չունի: Գլենը կարող էր աշխատանք գտնել, եթե չունենար, այսպես կոչված, Մենիերի հիվանդությունը (Meniere's disease), որը նոպաների ժամանակ առաջացնում է անհավասարակշռության զգացում, գլխացավ, գլխապտույտ և լսողության զգալի վատթարացում: Մի խանգարիչ հանգամանք ևս կա, թեև ռասայական խտրականությունը և սեգրեգացիան (segregation-սպիտակամորթների հետ նույն հասրակական վայրում գտնվելը) Միացյալ Նահանգներում վաղուց արգելված է օրենքով, բայց դեռևս լիովին չի անհետացել, հատկապես՝ սպիտակամորթ մարդկանց գիտակցությունից: Այդ պատճառով նաև, նրան՝ որպես սևամորթի, այնքան էլ հեշտ չէ աշխատանք գտնելը: Գլենը միայնակ է, բայց ունի քույր, ով մեծ սիրով կընդուներ նրան իր հարկի տակ, բայց նա չի ուզում նեղություն պատճառել նրան ու նրա ընտանիքի անդամներին: Ամեն օր Գլենն առավոտյան, մի մեծ, սև տոպրակ ձեռքին, դուրս է գալիս անօթևանների կացարանից և գնում է թափառելու Մասաչուսեթս նահանգի մայրաքաղաքի՝ Բոստոնի կենտրոնական փողոցներով, զանազան թափոններ, որպես երկրորդական մշակման հումք, հավաքելու: Գլենը չի տրտնջում և գոհ է թե՛ Աստծո գթասիրտ ողորմածությունից, և թե՛ կառավարությունից՝ իրեն ցուցաբերած աջակցության համար: Նա հիմնականում հաղորդակցվում է Աստծո հետ՝ կիսում է իր խոհերն ու մտահոգությունները և, մեկ էլ հանգստանալիս, ռադիո ունկնդրում մի փոքրիկ ռադիոընդունիչով, որ պատահաբար գտել էր աղբարկղներից մեկում: Նրա սիրած ռադիոկայաններն են՝ NPR-ը, որտեղից լուրեր է լսում և, իհարկե՛, քրիստոնեական ռադիոկայանները՝ ճշմարիտ ու անկեղծ հավատի վերաբերյալ: Գլենը ջերմեռանդորեն հավատում է Աստծուն: Ամեն օր մի քանի անգամ կիսաձայն արտասանում է «Հայր մերը».

«Հայր մեր, որ յերկինս ես,
Սուրբ եղիցի անուն Քո,
Եկեսցէ արքայություն Քո,
Եղիցին կամք Քո,
Որպէս յերկինս և յերկրի։

Զհաց մեր հանապազորդ

Տո՛ւր մեզ այսօր….»

և Աստծո տաս պատվիրանները. «Մի սպանի՛ր, մի շնացի՛ր, մի գողացի՛ր….»: Նա նաև իր գոհունակությունն է հայտնում Աստծուն, որ ապրում է այս երկրում, որտեղ իր նմանները գոնե ապահովված են գիշերային կացարաններով, ուտելիքով, անվճար բժշկական ծառայություններով և այլն և, որ դատապարտված չեն ցրտից սառչել կամ էլ սովամահ լինել, ինչպես շատ ու շատ երկրներում:

           

Ամառային մի շոգ օր թափառելուց հոգնած Գլենը, արևից պատսպարվելու համար, նստեց «T.J. Maxx» խանութի՝ առջևի քաթանե ծածկի տակ, կողքին տեղավորելով սև, մեծ տոպրակը, որը կիսով չափ արդեն լցված էր զանազան երկրորդական մշակման թափոններով: Մինչ մարդիկ աշխուժորեն ներս ու դուրս էին անում խանութի ապակեպատ դռներով, նա գրպանից հանեց փոքրիկ ավետարանը և սկսեց կարդալ 27-րդ գլուխը. «Երբ  լույսը բացվեց, բոլոր բարձր և միջին դասի հոգևորականները Հիսուսի դեմ դավադրություն սարքեցին, և Նրան, առաջնորդեցին, Հռոմեական կայսր Տիբերիուսի կողմից նշանակված կառավարչի՝ Պիղատոս Պոնտացու մոտ՝ մահվան դատապարտելու խնդրանքով….»: Մի քիչ այն կողմ մի երիտասարդ չինացի տղա, կողքի շրջված անվասայլակի վրա նստած, ախորժակով բրդուճ էր ուտում: Նրա կողքին նույնպես մի սև տոպրակ էր դրված, ավելի փոքր չափի, քան Գլենինը: «Խե՜ղճ տղա, - մտածեց Գլենը, - երևի նա էլ, ինձ նման, անօթևան է և թափառելով թափոններ է հավաքում…»: Քիչ անց տղան անհետացել էր, միայն սև տոպրակն էր մնացել: Գլենը տոպրակում 2,400 դոլար կանխիկ փող, մոտ 39,500 դոլարի ճանապարհորդական չեկեր, անձնագիր և այլ կարևոր փաստաթղթեր հայտնաբերեց: Նա, առանց վարանելու, անմիջապես ուղևորվեց մոտակա ոստիկանական բաժանմունք և հանձնեց գտածը: 

           

Չինացու անձնագրի միջոցով դժվար չեղավ նրան գտնելը և ոստիկանական բաժանմունք հրավիրելը՝ տոպրակն ամբողջությամբ վերադարձնելու համար: Պարզվեց, որ չինացի երիտասարդը եկել էր Միացյալ Նահանգներ Չինաստանից՝ ուսանելու համար: Չինացի ուսանողն անձամբ շնորհակալություն չհայտնեց Գլենին և ոչ էլ պարգևատրեց նրան՝ թեկուզ մի աննշան գումարով:

           

Հատուկ նշանակված օրվա կեսօրին Բոստոնի ոստիկանության հանձնակատար Էդվարդ Դևիսը հանդիսավորությամբ պատվոգիր հանձնեց Գլեն Ջեյմսին՝ ցուցաբերած աննախադեպ ազնվության համար: Ներկաները մի քանի դոլարով, ով ինչքան կարող էր, դրամական օգնություն ցուցաբերեցին, իսկ Բոստոնի քաղաքապետի թեկնածու Չարլզ Յանսին նրան յոթ դոլար տվեց: Գլենը շնորհակալություն հայտնեց բոլորին և ասաց, որ չնայած «օրհնյալ» սննդի քարտ ստանալուն, ինքն այդ դրամի կարիքն ունի՝ լվացքի, տրանսպորտի, հագուստի և զանազան այլ կենցազային, մանր-մունր ծախսերի համար:

           

Բարեբախտաբար, այսքանով չվերջացավ այս ազնվագույն մարդու պատմությունը: Վիրջինիա նահանգի Միդլոդյան քաղաքի երիտասարդ բնակիչ, 27-ամյա Էթան Ուհիթինգթոնը, ով երբեք չէր եղել Բոստոնում, դրամահավաք կազմակերպեց Գլենի համար համացանցում՝ օգտվելով «Go Fund Me» կայքից: Արդյունքն ապշեցուցիչ էր… Առաջին չորս ժամվա ընթացքում 3,152 դոլար փող հավաքվեց, իսկ հետագա 53 ամիսների ընթացքում՝ 160,257 դոլար… Էթանը, այդ համակրելի ու հրաշալի երիտասարդը, մտադիր էր դրամահավաքի միջոցով հավաքել 250,000 դոլար, որով հնարավոր կլիներ տուն գնել Գլենի համար քրոջ բնակավայրին մոտիկ:

           

Դրամահավաքի մասնակիցները համացանցում շռայլորեն գովաբանում էին թե՛ Գլենին, և թե՛ Էթանին. «Մենք շատ բան սովորեցինք քեզնից, Գլե՛ն», «Աշխարհն ավելի լավը կլիներ, եթե այսպիսի մարդիկ շատ լինեին...», «Աստված օրհնի քեզ… Ի՜նչ լավ է, որ այսպիսի ազնիվ մարդիկ կան աշխարհում…», «Շնորհակալությու՛ն, բարի պարո՛ն՝ այսքա՜ն ազնիվ լինելու համար», «Տղամարդը, որ սկսել է այս դրամահավաքը, նույնքան դրվատանքի է արժանի, ինչքան այն մարդը, ով վերադարձրել է գտածը»….

           

Տեղին է հիշել Վարպետի՝ Ավետիք Իսահակյանի խոսքերը. «Աշխարհում լավ մարդիկ ավելի շատ են, քան՝ վատ: Հակառակ դեպքում աշխարհը վաղուց կործանված կլիներ»: Իրո՛ք, Գլեն Ջեյմսի և Էթան Ուհիթինգթոնի նման առաքինի ու ազնիվ մարդկանց շնորհիվ է, որ աշխարհը դեռ չի կործանվել…

ՄԱՐՏԻՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ

Կալիֆորնիա, Գլենդեյլ

7 փետրվարի, 2018թ.

Բարիգա (ուրվանկար)

Քանի որ Լոս Անջելեսի «Super King» ուտելիքի սուպերմարկետն ամենախոշորն է, ես ամբողջ շաբաթվա ուտելիքը գնում եմ այնտեղից: Ամեն չորեքշաբթի, առավոտյան լինում եմ այդ սուպերմարկետում և լիքը լցնելով իմ հնամաշ, բայց շատ սիրելի ավտոմեքենայի՝ ճապոնական արտադրության՝ «Toyota  Cressida»-ի բեռնախցիկն ուտելիքով, վերադառնում եմ տուն: Երբեմն էլ, բայց ոչ հաճախ, այնտեղ եմ գնում տիկնոջս հետ: Այդ օրերին պետք է, բնականաբար, համբերությամբ զինվեմ, քանի որ կանայք շատ դանդաղ են զուգվում-զարդարվում տնից դուրս գալիս: Ամուսնացած տղամարդիկ ինձ կհասկանան, չէ՞ որ նրանք նույնպես, ամենայն հավանականությամբ, հայտնվում են այդպիսի իրավիճակներում, այն էլ՝ բազմաթիվ անգամներ… Չնայած այդ հանգամանքին, կանանց մեծ մասը, տնային տնտեսություն վարելիս, չափազանց գործունյա է ու արագաշարժ, էլ չեմ խոսում աշխատող կանանց մասին, հակառակ դեպքում չէին հասցնի անել և ո՛չ մի բան՝ ճաշ եփել, տուն հավաքել, լվացք անել, արդուկ անել, երեխաների կամ թոռների դաստիարակությամբ զբաղվել և էլի շատ ու շատ բաներ:

           

- Կգա՞ս ինձ հետ, գնում եմ «Super King», - ասացի կնոջս մի չորեքշաբթի առավոտյան:

           

- Կգա՛մ, - կարճ պատասխանեց նա, - մի տաս րոպեից պատրաստ կլինեմ:

           

Անկասակած, եթե կինն ասում է՝ տաս րոպեից պատրաստ կլինի, ապա աչքիդ առաջ պետք է առնվազն երեք անգամ ավելի ժամանակ ունենաս, այսինքն՝ երեսուն րոպե: Տաս րոպե անց նա, իհարկե՛, դեռ պատրաստ չէր: Ես այդ ընթացքում հասցրեցի հագնվել, լվացվել, սափրվել և նույնիսկ երեկվա «Ասպարեզը» ծայրից ծայր աչքի անղկացրեցի: Մի տաս րոպե էլ՝ հեռուստացույց դիտեցի և համբերությունս հատավ: Որպեսզի ավելորդ տեղը վիճաբանություն չսկսվի մեր միջև, ես դուրս թռա բնակարանից և սկսեցի սպասել նրան փողոցում, ավտոմեքենայիս մեջ՝ ռադիո լսելով:

           

Վերջապես կինս եկավ, փա՜ռք Աստծո… Նա ուշադիր նայեց դեմքիս՝ տեսնելու՝ արդյո՞ք զայրացած եմ, թե՞ ոչ: Ես ձևացրեցի, թե ոչինչ էլ չի եղել: Չգիտեմ հավատա՞ց, թե՞ ոչ: Իմիջիայլոց, ինձ միշտ էլ հետաքրքրել է, թե կանայք ո՞ր դեպքերում են բավարարվածության զգացում ունենում՝ երկար սպասեցնելուց հետո՞, թե՞ միայն այն դեպքերում, երբ ամուսինները համբերությամբ սպասում են նրանց: Ինչևիցե, պատահաբար երկուսիս տրամադրությունն էլ, բարեբախտաբար, բարձրացավ, երբ ռադիով հաղորդեցին մեր սիրած երաժշտությունը՝ Փոլ Սենեվիլի «Ամուսնություն՝ հիմնված սիրո վրա» (Paul de Senneville “Mariage D'amour”) ստեղծագործությունը, որը, չգիտես ինչու, համացանցում հայտնի է որպես Ֆրեդերիկ Շոպենի «Գարնանային վալս» (Frederic Chopin – “Spring Waltz”) անունով, իհարկե՛, ո՛չ  Ֆ. Շոպենի մեղքով:

           

Մի սովորական օր էր՝ արևոտ, լուսավոր ու հաճելի, ինչպես միշտ: Շատ հաճելի էին, հատկապես մայթերը զարդարող կապույտ, մանուշակագույն, վարդագույն, կարմիր, դեղին, սպիտակ գույնի գեղեցիկ ծաղիկներով ամփոփված փթթուն, դեկորատիվ ծառերը, որոնք կարծես նույն տեսակի ծաղիկներից կազմված հսկայական ծաղկեփնջեր լինեին: Երբ կանգնում ես այդ հրաշագեղ ծառերի կողքին և ունկնդրում նրանց վրա թառած գույնզգույն թռչունների դայլայլը, ապա այնպիսի տպավորություն ես ստանում, որ կարծես դրախտում հայտնվեցիր… Այո՛, իսկապես, անչափ հաճելի էր ու գեղեցիկ… Եվ իզուր չէ, որ Լոս Անջելես թարգմանաբար հրեշտակների քաղաք է նշանակում:

           

Լոս Անջելեսի «Super King» ուտելիքի լայնարձակ սուպերմարկետը, սովորականի պես, մարդաշատ էր: Ավտոմեքենաների ընդարձակ կայանատեղում դժվարությամբ մի ազատ տեղ գտա ավտոմեքենայիս համար: Երբեմն այնքան մարդաշատ է լինում, որ նույնիսկ անվասայլակները չեն հերիքում… Այստեղ կարելի է հանդիպել ամենատարբեր ազգությամբ ամերիկացիների՝ չինացիների, վիետնամցիների, կորեացիների, ճապոնացիների, ֆիլիպինցիների, իսպանախոս լատինոների, ովքեր ապրում են Դոմինիկյան հանրապետությունում, Կուբայում, Մեքսիկայում, Պուերտո Ռիկայում, Կենտրոնական և Հարավային Ամերիկայում, որոնց հայերը, չգիտես ինչու, բոլորին էլ «մեքսիկներ» են անվանում, չնայած անգլերենով «մեքսիկ» բառ չկա, այլ կա «մեքսիկան» (Mexican), որ նշանակում է՝ մեքսիկացի, ինչպես նաև հայերի, արաբների, ռուսների, ուկրաինացիների, բելոռուսների, գերմանացիների և այլոց:

           

Կինս և ես սիրում ենք, հատկապես՝ «Super King» սուպերմարկի՝ ուտելիքի տեսականու բազմազանությունը: Այստեղ Ձեզ կառաջարկեն ամենատարբեր տեսակի բանջարեղեն, կանաչեղեն, մրգեր, մսամթերք, ձկնեղեն, պահածոյացված ուտելիքներ, հյութեր, ալկոհոլային և ոչ ալկոհոլային խմիչքներ, հացամթերք և խմորեղեն, խոհանոցային ու հիգիենայի պարագաներ և այլն, և այլն: Քիչ չեն նաև հայաստանցիներից շատերին անծանոթ սննդի տեսակները, օրինակ՝ յամս (yams), քեյլ (kale), պապայա (papaya), տորտիլա (tortilla), ավոկադո (avocado), տոմատիլո (tomatillo): Սուպերմարկետում առաջարկվող ուտելիքի տեսականին հատուկ հարմարեցված է Լոս Անջելեսում բնակվող գրեթե բոլոր ազգերի, ներառյալ նաև հայերի քիմքին, ճաշակին և խոհանոցին: Հետևաբար, այնքան էլ զարմանալի չէ, որ Դուք, որպես ներգաղթյալ, հանդիպեք այնպիսի ուտելիքի տեսակների, որոնց երբեք չէի՛ք տեսել և չէի՛ք համտեսել Ձեր սիրասուն հայրենիքում…

           

Չնայած չորեքշաբթիները մեզ համար սովորական, միօրինակ էին դարձել՝ «Super King» հաճախելու առումով, սակայն այդ օր անակնկալի եկանք, երբ վճարելիս, դրամարկղի մոտ, գանձապահուհու կրծքին փակցված, անգլերեն գրված նրա անունը կարդացինք՝ BARIGA: Առաջինը դա կինս նկատեց և ասաց.

           

- Ի՜նչ տարօրինակ անուն ունի այս գեղեցիկ աղջիկը:

           

Խորhրդային  տարիներին ապրած գրեթե բոլոր մարդիկ քիչ թե շատ գիտեն ռուսերեն, իսկ ռուսերենով «барыга» նշանակում է՝ գողուն, թմրանյութեր, կասկածելի ծագման ոգելից խմիչքներ վաճառող խաբեբա առևտրական: Ես մտքումս անմիջապես բացառեցի այն հանգամանքը, որ աղջկա ծնողները երբևէ ապրել էին Խորհրդային Միությունում, քանի որ կիմանային այդ անչափ վիրավորական բառի իմաստը և այդպիսի անունով չէին գրանցի նրան: Դեռ ավելին, եթե ռուսական միջավայրում որևէ մեկը հանդգնի մեկ ուրիշին «барыга» անվանել, ապա, ամենայն հավանականությամբ, կռիվ կծագի այդ երկուսի միջև: Նույնիսկ ռուսական պախարակող երգեր կան «барыга»-ների մասին: Ահա՛ մի քառյակ Ալեքսանդր Վեստովի «Բառիգա» երգից՝ 

Барыга грешный – 
Его судьба
Он сам не здешний – 
Его беда.
Весы накулит,
Стрелочка ползёт,
Братвы копейка,
Его не жмёт.

           

Երբ մեր հերթը հասավ, աղջիկը բարևեց մեզ և հարցրեց, թե ինչպես ենք, որովհետև այդպես ընդունված է: Մենք էլ նույն կերպ վարվեցինք: Այնուհետև անգլերենով խնդրեցի.

           

- Please, register my cell phone number for points (խնդրում եմ գրանցեք իմ բջջային հեռախոսի համարը՝ միավորների համար):

           

- OK (շատ լավ):

           

- Seven-four-seven, two-three-one, eight-seven-zero-five (յոթ-չորս-յոթ, երկու-երեք-մեկ, ութ-յոթ-զրո-հինգ):

           

Երբ միավորների ընդհանուր գումարը հասնում է 400-ի, «Super King»-ն անվճար մի քանի տեսակ ուտելիք կամ ապրանքատեսակ է առաջարկում իր մշտական հաճախորդներին՝ 4-5 դոլար արժողությամբ, օրինակ՝ մեկ շիշ ձեթ, մեկ գալոն հյութ, մեկ փաթեթ կաթով սուրճ և այլն՝ գնորդներին հրապուրելու համար: Ընդհանրապես հաճախորդներին շահագրգռելով, ուտելիքի սուպերմարկետ բերելու նպատակով, շաբաթվա մի քանի օրերի ընթացքում որոշ ապրանքատեսակների համար հատուկ գնային զեղչեր (specials) են նախօրոք հայտարարում՝ ընդհուպ մինչև 2-3 անգամ: Նույն նկատառումներից ելնելով մի քանի ուտելիքի տեսակներ էժանանում են նաև նախատոնական օրերի ընթացքում:

           

Աղջիկը շլացուցիչ սպիտակ մաշկ ուներ և կապույտ, գեղեցիկ աչքեր: Պարզից էլ պարզ էր, որ նա լատինո չէր, քանի որ նրանք թուխ մաշկ ունեն: Չկարողանալով զսպել հետաքրքրասիրությունս, հարցրեցի.

           

- Is your name really Bariga? (Ձեր անունն իսկապես Բարիգա է՞):

           

Նա ասաց.

           

- Yes (այո՛):

           

- And do you know that “барыга” in Russian means dealer of stolen goods, drugs and homemade alcohol? (իսկ գիտե՞ք, որ «барыга» ռուսերենով նշանակում է գողացված ապրանքների, թմրանյութերի և տնային պայմաններում պատրաստված ոգելից խմիչքների առևտրական):

           

- Yes, I know (այո, գիտեմ): I am Armenian-American and… (Ես հայ-ամերիկացի եմ և…)

           

- Հայ ե՞ք, - զարմացած ընդհատեցի ես նրան:

           

- Այո՛, հայ եմ, իսկ Բարիգա կնշանակե՝ «Բարի եգար», ո՛չ թե ան, ինչ ըսիք, և արդեն ուրիշներն ալ նույնը ըսած էին քանի մը անգամ:

           

- Իսկ միգուցե փոխեի՞ք Ձեր անունը: Գեղեցիկ աղջիկ եք, և այդ անունը Ձեզ բոլորովին սազական չէ:

           

- Ինչու՞: Ո՛չ: Ես անունս շատ կսիրեմ և երբեք չեմ ուզած փոխել զայն:

           

- Ցտեսությու՛ն, Բարիգա՛:

           

- Երթա՛ք բարով, պարո՛ն, - ժպտալով արձագանքեց նա և փութաջանորեն շարունակեց սպասարկել հաջորդ հաճախորդին:

ՄԱՐՏԻՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ

Կալիֆորնիա, Գլենդեյլ

28 դեկտեմբերի, 2017թ.