Պարթևն իր մասնագիտությունն ու
աշխատանքը շատ էր սիրում, բայց ամեն անգամ աշխատանքի գնալիս մի տհաճ զգացողություն
էր ունենում, քանի որ աշխատանքային ընկերները հաճախ նրան ձեռք էին առնում ու մի
լավ հոգու հետ խաղում՝ իր ցածր հասակի և, մանավանդ, այդ հասակին անհամապատասխան
անվան համար… Նրանք դա միտումնավոր կամ չարությամբ չէին անում, պարզապես
զվարճանում էին՝ չզգալով, թե ինչպիսի՜ մեծ ցավ էին պատճառում նրան:
«Ա՜խր
ինչո՞ւ էր ինքը ցածրահասակ. քեռիներն ու մորաքույրերը, հորեղբայրներն ու հորաքույրերը՝ բոլորն էլ բարձրահասակ էին,
միայն ինքն էր ցածրահասակ»… Մայրն ասում էր, որ միգուցե ինքը քաշել է մորական
պապին, ով այնքան էլ բարձրահասակ չէր: «Էս ի՜նչ զուլում է, որտեղից-որտեղ հենց ե՞ս
պիտի քաշեի նրան… Դե՛, արի՜ ու մի հավատա ծագումնաբանության վերաբերյալ այդ նոր
գիտությանը՝ գենետիկային: Փաստորեն ես կրում եմ մորական պապիս ցածր հասակին հատուկ
գենետիկ կոդը, և միմիայն ես՝ մեր ամբողջ գերդաստանից: Դե՛, արի՜ ու մի ջղայնացիր»:
-
Օ՜հ, Աստված իմ, դու ինձ համբերություն տու՛ր, - բարձրաձայն գոչեց նա, - ի՞նչ անեմ,
ինչպե՞ս դուրս գամ այս ստորացուցիչ վիճակից: Միգուցե թողնե՞մ աշխատանքս և մեկ ուրիշ
տեղ գործ փնտրեմ, բայց չէ՜. ա՜խր այնտեղ էլ կարող է նույն բանը կրկնվել:
Իննից
տաս պակաս նա տեղ հասավ և դժկամությամբ մտավ աշխատասենյակ: Արդեն աշխատակիցների մի
մասը եկել էր և աշխուժորեն քննարկում էր անցյալ օրվա իրադարձությունները:
-
Տեսա՞ք, Զանազանյանն ի՜նչ գոլ խփեց:
- Հա՜,
իհարկե՛, տեսանք:
- Ըստ
եղանակի տեսության՝ այսօր շատ շոգ է լինելու:
-
Օ՜ֆ, ո՞նց ենք դիմանալու:
-
Իմացա՞ք, Կիևյան փողոցի վրա գտնվող կոշիկի խանությում չեխական արտադրության կանացի
կոշիկներ են ստացել:
-
Իսկապե՞ս:
Պարթևը
չմիացավ քննարկումներին, այլ լուռ գնաց, նստեց իր գրասեղանի մոտ: Այդ բաժնում էին
աշխատում նաև իր համակուրսեցիներից շատերը՝ Աշոտը, Գագիկը, Վահագնը, Գևորգը, Վահեն,
Հասմիկն ու Արևիկը: Նրանք բոլորն էլ մաթեմատիկոսներ էին: Լավ մարդիկ էին, երիտասարդ
մասնագետներ՝ խելոք, զարգացած ու հեռանկարով: Բաժինը շատ մեծ էր` բաղկացած մոտ երեսուն
հոգուց: Զբաղված էին վիճակագրությամբ՝ մասսայական երևույթների վերլուծությամբ, որը
հիմնված է հավանականությունների տեսության մեթոդների վրա, ինչպես նաև հաշվիչ
տեխնիկայի համար ալգորիթմներ մշակելով, որոնք կարևոր էին տվյալների մշակման և
մտահանգումների ավտոմատացման ժամանակ կիրառելիս: Պարթևը վիճակագրության մասնագետ էր:
Կամաց-կամաց
եկան նաև մյուսները: Աշխատանքային օրը սկսվեց և յուրաքանչյուրն անցավ իր
պարտականությունների կատարմանը: Ընդմիջման ժամին, ինչպես միշտ, նախկին
համակուրսեցիները միասին գնացին նախաճաշելու հարևանությամբ գտնվող սրճարանում: Դեռևս
ոչ ոք չէր կատակել կամ հիշատակել Պարթևի ցածր հասակը և, նույնիսկ «Պարթևիկով» չէր
դիմել նրան: «Ի՞նչ է եղել սրանց, ինչու՞ են ինձ մոռացել», - գոհունակությամբ
մտածեց նա: Հատկապես՝ անտանելի էր Վահագնը. ամենից շատ նա էր սիրում նրա հոգու հետ
խաղալ: Միայն աղջկները՝ Հասմիկն ու Արևիկն էին Պարթևի կողմից և գրեթե միշտ
պաշտպանում էին նրան. «Ի՞նչ եք ուզում էս խեղճ տղայից, դուք ուրիշ գո՜րծ, բա՜ն
չունե՞ք»:
Մի
հանգամանք էլ կար՝ Պարթևն անտարբեր չէր համակրելի, նրբիրան ու սևահեր Արևիկի
նկատմամբ դեռ ուսանողական տարիներից, հետևաբար ավելի էր նեղվում այդ հիմար ու
անտանելի կատակներից: Նա անընդհատ պատրաստվում էր սիրո խոստովանություն անել, բայց
չէր համարձակվում. վախենում էր հնարավոր, նորանոր ստորացումներից ու
ծաղրուծանակներից, չնայած դա այնքան էլ հավանական չէր թվում, որովհետև չէր
հավատում, որ իր համակուրսեցիները նման պարագաներում այդքան աննրբանկատություն կցուցաբերեին…
Աշխատանային
օրը մոտենում էր ավարտին, երբ Վահագնը մոտեցավ նրան և չարաճիճիորեն բացականչեց.
-
Պարթևի՜կ, ո՞նց ես:
Պարթևն
ամոթից կարմրեց: Հակառակի պես բոլորը նկատեցին դա, և դրանից նա ավելի վատ զգաց
իրեն: Արևիկն անմիջապես օգնության հասավ.
-
Էլի սկսեցի՞ր: Ձեռք քաշի՛ր: Նորից պարապ ե՞ս:
Արևիկի
միջամտությունը ոգեշնչեց Պարթևին, և նա դիմեց Վահագնին.
- Ինչու՞ է
քեզ թվում, որ դու ինձանից բարձրահասակ ես:
Վահագնը
չկարողացավ զսպել ծիծաղը, մյուսներն էլ չդիմացան և սկսեցին ծիծաղել:
-
Հա՜, հա՜, հա՜, - անվերջ քրքջում էին նրանք, - էս ի՜նչ ծիծաղելի բան ասացիր,
Պարթևի՛կ: Միթե՞ չի երևում, թե ես ինչքան բարձրահասակ եմ քեզանից, - ծիծաղից
արցունքոտված աչքերով բացականչեց Վահագնը:
-
Ո՛չ, չի երևում, դա դեռ պետք է ապացուցել, - լրջորեն պատասխանեց Պարթևը:
-
Ապացուցե՞լ, խելքդ թռցրեցի՞ր, - զարմացած գոչեց Վահագնը, - ես առնվազն 25 սանտիմետրով
քեզանից բարձրահասակ եմ, և դա նկատելի է նույնիսկ
առանց չափումներ անելու:
-
Բացի ուղղակի չափումներ անելուց, գնահատականներ տալու համար կան նաև վիճակագրական
մեթոդներ, չէ՞ որ ես մաթեմատիկական վիճակագրության մասնագետ եմ, իսկ վիճակագրությունը,
ինչպես հայտնի է, շատ լուրջ գիտություն է, եթե չես մոռացել, իհարկե՛, - մի քիչ
ծաղրական՝ հանդիմանեց նրան Պարթևը:
-
Ո՜նց թե, հիմա էլ դու՞ ես ինձ ձեռք առնում, - ջղայնացավ Վահագնը:
-
Ո՛չ, ես, ձեր նման, մարդկանց մեջ թերություններ չեմ փնտրում, որ հետո ծաղրեմ: Եթե համաձայն չես ինձ հետ, արի՛ գրազ
գանք:
-
Ինչի՞ վրա, - անմիջապես վրա բերեց Վահագնը:
-
Տարվողը «Պոպլավոկ» հանրահայտ սրճարանի շուրջը գտնվող ջրավազանն է մտնում ու հատելով
անցնում այն մեր՝ բոլորի և այնտեղ միշտ ամբոխված մարդկանց առջևով:
-
Համաձա՛յն եմ, - ասաց Վահագնը, - բայց մի պայմանով, որ բաժնից բոլոր ցանկացողները,
հատկապես մեր համակուրսեցիները ներկա լինեն այդ խայտառակ ու ցնցող տեսարանին:
-
Ես էլ եմ ուզում պայման դնել, - ասաց Պարթևը,
- եթե գրազը կրվես, այլևս ինձ ձեռք չառնե՛ս, ու ինձ «Պարթևիկ» չանվանես, մանավանդ քո անունն էլ չի համապատասխանում քո
էությանը:
- Ինչպե՞ս, -
զարմացավ Վահագնը:
-
Շատ պարզ, Վահագն անունը, ըստ հայկական դիցաբանության, խորհրդանշում է պատերազմի,
քաջության, ինչպես նաև ամպրոպի, կայծակի և արեգակնային Աստծուն: Միթե՞ դու ամպրոպի
նման որոտում, կայծակի նման փայլատակում կամ էլ՝ արեգակի նման լուսավորում ես: Միգուցե
քեզ փաղաքշական՝ Արևիկով դիմենք, հը՞:
Ներկաները
քահ-քահ ծիծաղեցին, անհարմար վիճակի մեջ դնելով Վահագնին:
-
Ապրե՛ս, Պարթև, լա՜վ դրա հախից եկար, - խանդավառված բացականչեց Արևիկը, - այսուհետ
նրան էլ կարող ենք Արևիկ կոչել, ինչպես ինձ, եթե շարունակի քեզ հետապնդել անվանդ կամ
հասակիդ պատճառով:
Հետո
նրանք արագ մեկմեկու ձեռք սեղմեցին, իսկ ներկաներից մեկն էլ հապճեպորեն կտրեց
նրանց գրազը, ինչպես ընդունված էր:
Քիչ
հետո, երբ աշխատանքն ավարտվեց, համակուրսեցիներով ելան փողոց, որպեսզի փորձեն
Պարթևի կողմից առաջարկված վիճակագրական մեթոդը: Նրանք խմբովին հարցնում էին
պատահական անցորդներին. «Պարթևն է՞ բարձրահասակ, թե՞ Վահագնը»: Հարցվողները նախ
ժպտում էին, իսկ հետո պատասխանում, որ իհարկե՛, Պարթևը: Հենց սկզբից խմբի
անդամները հասկացան, որ հարցվող մարդիկ կատակով էին վերաբերվում հարցին և, չնայած իրականում
ցածրահասակը Պարթևն էր, այլ ոչ թե Վահագնը, նրանք ժպտալով մատնացույց էին անում
Պարթևին: Փաստորեն, Պարթևը հաշվի էր առել այդ հանգամանքը և պարզից էլ պարզ էր, որ
նա էր հաղթելու: Ոչ ոքի մտքով չէր անցել, որ հարցը կարող է կատակով ընդունվել
հարցվողների կողմից, բացի Պարթևից, իհարկե՛:
Պարթևը
հաղթեց: Նա կրեց գրազը: Բարձրացավ նաև նրա հեղինակությունն ընկերների մոտ. բոլորն
անխտիր ընդունեցին նրա խելացի լինելու փաստը: Այդ պահից սկսած Արևիկը սկսեց մի
տեսակ հպարտությամբ նայել Պարթևին: Հայտնի բան է՝ կանայք սիրում են հաղթողներին:
Երբ
համակուրսեցիները հասան «Պոպլավոկ», այնտեղ, ինչպես միշտ, մարդաշատ էր: Ամռան
տապին մարդիկ այստեղ էին գալիս հանգստանալու` նստելով ջրավազանի շուրջը, ծառերի
շվաքում տեղադրված փայտյա, ընդարձակ նստարանների վրա կամ էլ սրճարանում, իսկ ցերեկվա
ժամերին էլ փոքրիկներն էին զվարճանում՝ լողանալով, ուրախ աղմուկով չփչփացնելով ջրի
մեջ, ինչպես նաև արևահարվելով լողավազանը բոլորող պատերի վրա:
Տեղ
հասնելուն պես Վահագնն անմիջապես մտավ ջուրը և սկսեց լրջախոհ քայլել մի ափից դեպի
մյուսը: Նրա մարմինը մինչև գոտկատեղը ընկղմված էր ջրի մեջ: Մարդիկ մի պահ քարացան,
դադարեց նաև աղմուկը: Ամենքը զարմացած նայում էին նրան, իսկ նա՝ լուռ, գլուխը կախ
շարունակում էր առաջ շարժվել: Քիչ անց մարդիկ սթափվեցին, սկսեցին ծիծաղել և
ենթադրություններ անել. «Երևի խմած է կամ էլ՝ խելագար», - ասում էին նրանք, սակայն
ոչ ոքի մտքով չանցավ, որ նա պարզապես տարվել էր գրազը և ստիպված էր հենց այդպես՝ հագուստներով,
փողկապով ու կոշիկներով մտնել ջուրը:
ՄԱՐՏԻՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆ
Կալիֆորնիա, Գլենդեյլ
15 օգոստոսի, 2017թ.
