21-րդ
դարի սկզբի ամենամեծ հրաշքը դա անկասկած բջջային հեռախոսն է, որը հիմա մատչելի է
գրեթե բոլորին, իսկ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում, ընդհանրապես այն անվճար տրամադրվում
և ամեն ամիս պետության հաշվին վերալիցքավորվում է ցածր եկամուտ ունեցողների,
չքավորների և նույնիսկ անտունների համար: Բջջային հեռախոսը սովորական կամ քաղաքային
հեռախոսի նման միայն խոսելու համար չէ, այլ նաև՝ հաղորդագրություններ ուղարկելու,
կոմունալ վճարումներ, համացանցի միջոցով գնումներ և այլ գործառույթներ կատարելու
համար: Այն միաժամանակ, և՛ ժամացույց է, և՛ օրացույց, և՛ միկրոհաշվիչ և՛ քարտեզ,
և՛ ուղեցույց, և՛ ֆոտոխցիկ, և՛ տեսախցիկ, և՛ ձայնագրիչ և՛ ծոցատետր, և՛ լրագիր, և՛
տեղեկատու, և՛ գովազդատու, և ռադիո, և՛ հեռուստացույց, և՛ զանազան էլեկտրոնային
խաղերի մի ամբողջ աշխարհ և՛ ընդհանրապես՝ ամե՜ն ինչ…
Սակայն,
երբ տարիներ առաջ «Արմենթել» հեռախոսային ընկերությունը Հայաստանում շահագործման
հանձնեց բջջային հեռախոսային կապը, այն մատչելի չդարձավ հասարակության լայն խավերի
համար: Չգիտես ինչու, «SIM» քարտերը թողարկվեցին սահմանափակ քանակով, որոնք
շուկայում սկսվեցին վերավաճառվել չափազանց բարձր գներով` մոտավորապես 200 դոլարով:
Արմեթելը, լինելով միակ բջջային հեռախոսային կապի օպերատորը Հայաստանում, այսինքն՝
մենաշնորհ ունենալով շուկայում, առիթից օգտվելով՝ սահմանել էր նաև չափազանց բարձր
սպասարկման վարձեր: Հետագայում դրությունը շտկվեց, որովհետև գները կտրուկ,
զգալիորեն իջան հայկական շուկայում հայտնված «Vivacell-MTC» և «Orange Armenia»
բջջային հեռախոսային կապի օպերատորների երևան գալով:
Իհարկե՛,
ո՛չ միայն սովորական մարդիկ, այլև գործարարներն ու զանազան կազմակերպությունների ներկայացուցիչներն
էին գիտակցում, թե ինչքա՜ն օգտակար կարող է լինել բջջային հեռախոսային կապը` լայն
հնարավորություններ բացելով գործարարության և վարչարարության առջև:
Հայ-ամերիկյան
«N» համատեղ կազմկերպությունում նույնպես դա քաջ գիտակցում էին: Այն, հատկապես
կարևոր էր ամերիկացի աշխատակիցներին ծառայություններ մատուցող բաժնի համար, որի
տնօրենն էր Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի շրջանավարտ Վարդան Կարապետյանը, իսկ
նրա օգնականը՝ Գագիկ Դավթյանը: Բազմաթիվ դիմումներից հետո, վերջապես «Արմենթելը» երկու
«SIM» քարտ հատկացրեց «N» կազմակերպությանը: Որոշվեց՝ գնել երկու բջային հեռախոս՝
մեկը կազմակերպության ամերիկացի նախագահի համար, մյուսը՝ Գագիկի, ով բավականին հաճախ,
գործերի բերումով, ստիպված էր լինել դրսում: Տնօրեն Վարդան Կարապետյանը
հանդիսավորությամբ և անթաքույց նախանձով բջջային հեռախոսը հանձնելով Գագիկին,
ասաց.
-
Ա՛յս հեռախոսով դու իրավունք չունես զանգահարելու քո ազգականներին, ընկերներին և
ծանոթներին, հասկացա՞ր:
-
Այո՛:
-
Ա՛յս հեռախոսով, ընդհանրապես, իրավունք չունես զանգահարելու ո՛չ մեկին: Այն տուն
տանելու իրավունք էլ չունես, այսինքն՝ աշխատանքային օրվա վերջում բջջային հեռախոսը
պետք է դնե՛ս չհրկիզվող պահարանի մեջ, որի բանալիներից մեկը քո մոտ է, մյուսը՝ ինձ
մոտ, իսկ առավոտյան նորից պետք է վերցնես այնտեղից, հասկացա՞ր:
-
Հասկացա՛, բայց իհարկե՛, կարո՞ղ եմ աշխատանքի բերումով զանգահարել որևէ մեկին,
այդպես չէ՞:
- Ո՜չ,
չե՛ս կարող: Նորից եմ կրկնում՝ ոչ մեկին:
-
Այդ դեպքում ինչի՞ս է պետք այն: Ինձ միայն հեռախոսազանգեր ստացող բջջային հեռախոս
պետք չէ: Քեզ վերցրու՛, ես դրա կարիքը չունեմ:
-
Ո՛չ, ղեկավարությունը քեզ է հատկացրել:
-
Իսկ ի՞նչ է, ղեկավարությունը չի հասկանու՞մ, որ նման անհեթեթ պայմաններ դնելով,
հեռախոսը դարձնում է անպետք ու ավելորդ մի իր, -
դժգոհեց Գագիկը, ով հասկանում էր, որ պայմաններ դնողը՝ հենց Վարդանն է` նրա
անմիջական պետը:
-
Դա քո գրծը չէ, արա՛ ինչ քեզ ասում են, - պնդեց Վարդանը, - և հիշի՛ր, ի՜նչ քեզ
ասացի:
-
Ա՜խր, այդ բջջային հեռախոսը ո՛չ թե կօգնի ինձ, այլ ավելորդ hոգս կդառնա, իսկ ես
էլ, դու շատ լավ գիտես, բավականին ծանրաբեռնված եմ աշխատանքով:
-
Հա՛, ծանրաբեռնված ես, բայց դրա համար աշխատավարձ ես ստանում, մի մոռացի՛ր դրա
մասին էլ, - չարությամբ հիշեցրեց նրան Վարդանը, ով Գագիկից տարիքով բավականին փոքր
էր, չնայած դա չէր խանգարում նրան լինել ամբարտավան ու գոռոզ՝ իրենից ավելի ցածր
պաշտոններ ունեցողների հետ և, ընդհակառակը, լինել քաղաքավարի, հլու և հնազանդ՝
իրենից բարձր պաշտոններ զբաղեցնողների հետ: Նա՝ ինքն էլ դեմ չէր լինի՝ ունենալ այդ
հեռախոսը, մանավանդ կարող էր պարծենալ իր հասակակիցների մոտ, որ բջջային հեռախոս
ունի, բայց ամբողջ օրն աշխատասենյակում էր անցկացնում և զանգահարելու համար
պարզապես կարող էր օգտվել քաղաքային հեռախոսից: Չկար որևէ ծանրակշիռ պատճառ՝
հեռախոսն իրենով անելու համար…
-
Լա՜վ, այդ դեպքում ի՞նչ օգուտ այդ հեռախոսից, կարո՞ղ ես ինձ բացատրել, - գոչեց Գագիկը:
-
Այո՛, կարող եմ: Ես հնարավորություն կունենամ քաղաքային հեռախոսով զանգահարելու ու
ամեն վայրկյան վերահսկելու քեզ:
-
Ա՜խր, քեզ շատ լավ հայտնի է, որ ես ստիպված եմ աշխատել նաև արտաժամյա, հաճախ նաև հանգստյան օրերին, իմիջայլոց, առանց
լրացուցիչ վարձատրության, որպեսզի հասցնեմ կատարել բոլոր անհրաժեշտ աշխատանքները, հետևաբար
ի՞նչ իմաստ ունի ինձ վերահսկելը, մանավանդ՝ միայնակ եմ աշխատում:
-
Գագի՛կ, արտաժամյա շխատանքի դիմաց վճարվելու մասին մենք արդեն խոսել ենք, և ես
բազմիցս տեղյակ եմ պահել, որ մեր կազմակերպությունը լրացուցիչ միջոցներ չունի քեզ
վճարելու…
-
Չունի՞, թե՞ չի ուզում վճարել, իմ կարծիքով դրանք տարբեր բաներ են, իսկ
կազմակերպության տված բջջային հեռախոսը պարզապես զանգ է, այլ ոչ թե հեռախոս, քանի
որ, ցավոք սրտի և ի վնաս գործի, միայն զանգի գործառույթն է թույլատրված:
Դժբախտաբար, կազմակերպությունը, իր վարվելաոճով, գրեթե ոչնչով չի տարբերվում «նոր
հարուստներից»: Լսե՞լ ես, այսպիսի մի անեկդոտ կա նրանց մասին. ««Նոր հարուստներից»
մեկի գերեզմանին տապանաքար են դնում, որի էկրանին գրված է լինում. «Բաժանորդը
դուրս է սպասարկման ռադիոծածկույթից, զանգահարեք մի փոքր ուշ»»…
-
Հա՜, հա՜, հա՜, լավն էր, բայց ասածներս չմոռանաս, - ասաց Վարդանը:
Գագիկը
մի քանի օր հետը ման ածեց բջջային հեռախոսը, զայրանալով, որ ստիպված է անիմաստ կերպով կրել այն: Վարդանն աչալուրջ
հետևում էր, որ նա ճշգրտորեն կատարի՝ իր իսկ կողմից սահմանված անմիտ պայմանները,
այն է՝ չզանգահարել, չխոսել և աշխատանքը վերջանալուն պես՝ հեռախոսը թաքցնել
չհրկիզվող պահարանում: Սակայն մի օր էլ՝ իբրև թե մոռացավ և հետը տուն տարավ: Նա
նոր էր ճաշել և պատրաստվում էր մեկնվել բազմոցին մի քիչ հանգստանալու համար, երբ
Վարդանը զանգահարեց նրան ու նախատեց.
-
Ա՜խր, քանի անգամ զգուշացրել եմ, որ հեռախոսը տուն չտանես, ինչու՞ ուշադիր չեղար,
- զայրացած բղավում էր նա հեռախոսով:
- Մոռացա, հո ուշքս, միտքս մենակ հեռախոսը չի,
վաղը կբերեմ:
-
Ի՜նչ վաղը, դու հասկանու՞մ ես, թե ի՜նչ ես ասում, հեռախոսը հենց հիմա պիտի բերվի,
որ դնենք չհրկիզվող պահարանի մեջ, - ասաց Գագիկի անդրդվելի ու գոռոզ պետը:
-
Ես հիմա չեմ կարող բերել, թող մնա վաղը, - պնդեց Գագիկը, - վաղը, որ բերեմ, կարող
ես ստուգել՝ ոչ զանգել եմ, ոչ էլ՝ խոսել, միայն չեմ հասցրել այն թաքցնել չհրկիզվող
պահարանում, - նրբորեն ծաղրեց նա:
-
Լա՛վ, այդ դեպքում վարորդին կուղարկեմ ձեր տուն:
Մի
կես ժամից վարորդը եկավ և հեռախոսը տարավ: Հաջորդ օրը Վարդանն այլևս չանրադարձավ
հեռախոսին՝ ի ուրախություն Գագիկի:
Տարիներ
անց, երբ Գագիկը մշտական բնակություն էր հաստատել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում,
նա, հերթական անգամ հայրենիք այցելելիս, մի բջջային հեռախոս բերեց իր նախկին պետին՝
որպես նվեր: Հանդիսավորությամբ հանձնելով այն նրան, ով դեռևս աշխատում էր նույն
«N» կազմակերպությունում, խստությամբ ասաց.
-
Ա՛յս հեռախոսով դու իրավունք չունես զանգահարելու քո ազգականներին, ընկերներին և
ծանոթնորին, հասկացա՞ր: Ա՛յս հեռախոսով, ընդհանրապես, իրավունք չունես
զանգահարելու ո՛չ մեկին: Այն տուն տանելու իրավունք էլ չունես, այսինքն՝
աշխատանքային օրվա վերջում բջջային հեռախոսը պետք է դնե՛ս չհրկիզվող պահարանի մեջ,
այն նույն հեռախոսի կողքին, որ տարիներ առաջ ինձ էիր հանձնել կազմակերպության
անունից, հասկացա՞ր: Չմոռանա՛ս, նույնիսկ աշխատանքի բերումով չի կարելի զանգահարել
որևէ մեկին, հասկացա՞ր:
Երկուսն
էլ՝ անկեղծ ծիծաղեցին:
ՄԱՐՏԻՆ
ՇԻՐԻՆՅԱՆ
Կալիֆորնիա,
Գլենդեյլ
25 ապրիլի, 2017թ.
